Cyfry rzymskie – Przelicznik liczby w systemie rzymskim
Liczby rzymskie były wykorzystywane już w starożytnym Rzymie. Tworzą one system zapisywania liczb w postaci 7 liter, które uporządkowane są według określonych i niezmiennych zasad.
7 najważniejszych liter systemu rzymskiego:
- I = 1
- V = 5
- X = 10
- L = 50
- C = 100
- D = 500
- M = 1 000
Zasady systemu rzymskiego
Podstawowe prawa dotyczące budowania liczb rzymskich.
Na początku zapamiętaj oznaczenia dotyczące systemu rzymskiego:
Krok 1:
Maksymalnie mogą występować po 3 znaki rzymskie zaznaczone na zielono: I, X, C, M.
Krok 2:
Obok siebie nie mogą stać znaki zaznaczone na czerwono: V, L, D.
Krok 3:
Jeśli znaki są ustawione w porządku malejącym to wartości znaków dodajemy.
W źródłach wspomina się, że system rzymski zamiennie jest nazywany systemem addytywnym(bardzo rzadko stosowane nazewnictwo). W związku z tym, aby obliczyć liczbę zapisaną w postaci rzymskiej należy wykonać dodawanie odpowiadających wartości znaków zapisanych w postaci liter.
Przykłady:
- II = 1 + 1 = 2
- III = 1 + 1 + 1 = 3
- VI = 5 + 1 = 6
- VII = 5 + 1 + 1 = 7
- VIII = 5 + 1 + 1 + 1 = 8
Krok 4:
Jeśli znak poprzedzający jest mniejszy od swojego następnika to od większego znaku odejmujesz mniejszy.
Musisz wiedzieć systemie rzymskim istnieją jednak takie wyjątkowe liczby(4, 9, 40, 90, 400, 900), gdzie do obliczenia wartości tych liczb należy wykonać odejmowanie odpowiadających wartości znaków zapisanych w postaci liter.
Przykłady:
- IV = 5 – 1 = 4
- IX = 10 – 1 = 9
Oto popularne błędy:
Tutaj wydaje się, że liczbę 999 można zapisać jako IM. Od symbolu M(1000) odjąć symbol I(1) i otrzymać liczbę 999 na zasadzie odejmowania. Jest to błąd, ponieważ musisz zapisać najpierw liczbę 900, następnie 90, a na końcu liczbę 9.
Krok 5:
Może wystąpić tylko jeden znak mniejszy poprzedzający większy następnik .
Krok 6:
Cyfry rzymskie, które mogą być zmniejszającymi poprzednikami to I, X, C.
Krok 7:
Poprzednik I może stać przed V lub X, poprzednik X może stać przed L lub C, poprzednik C może stać przed D lub M.
System i cyfry rzymskie w zadaniach
Zamień na liczby rzymskie:
Odczytaj liczby rzymskie:
- Ucz się matematyki już od 25 zł. Instrukcja premium
- Uzyskaj dostęp do całej strony MatFiz24.pl
- Wesprzyj rozwój filmów matematycznych
Zamień na liczby rzymskie:
- 444=
- 3999=
- 1945=
- 495=
- 1249=
- 1948=
Odczytaj liczby rzymskie:
- CMLXXXII=
- MMMCDXCI=
- DCCCXCIV=
- CCCXCII=
- CDLI=
- MMDCCXLIX=
System rzymski – praktyczne zastosowanie
- Numeracja wieków, stuleci i zapis dat, na przykład XX wiek.
- Numeracja imion władców, na przykład: Henryk IX, Mieszko I..
- Oznaczanie nazw szkół średnich i papieży, na przykład IV Liceum Ogólnokształcące im. św. Jana Pawła II w Warszawie.
- Oznaczanie numerów tomów książek.
- Cyfry na tarczy zegara.
Zalety i wady zapisu liczb rzymskich
Zaletą systemu liczb rzymskich jest przede wszystkim prostota zapisu daty.
Wadą systemu liczb rzymskich jest trudność zapisu ułamków liczb, a także wykonywania działań na liczbach.
Podsumowanie:
Starożytny ład zapisu liczb w systemie rzymskim ma swoje wady i zalety. W niektórych przypadkach omówionych powyżej warto wykorzystać system rzymski do zapisu daty, czy nazw szkół średnich.
W innych przypadkach takich jak wykonywanie skomplikowanych działań na liczbach warto zrezygnować z systemu rzymskiego i zastosować cyfry arabskie(0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9) zwane również jako indyjskie.
Cyfry rzymskie – Przelicznik – Kalkulator
Nadal nie wiesz jak przeliczać liczby w systemie rzymskim? Zobacz prosty przelicznik dla liczb 1 – 100.
I | 1 |
II | 2 |
III | 3 |
IV | 4 |
V | 5 |
VI | 6 |
VII | 7 |
VIII | 8 |
IX | 9 |
X | 10 |
XI | 11 |
XII | 12 |
XIII | 13 |
XIV | 14 |
XV | 15 |
XVI | 16 |
XVII | 17 |
XVIII | 18 |
XIX | 19 |
XX | 20 |
XXI | 21 |
XXII | 22 |
XXIII | 23 |
XXIV | 24 |
XXV | 25 |
XXVI | 26 |
XXVII | 27 |
XXVIII | 28 |
XXIX | 29 |
XXX | 30 |
XXXI | 31 |
XXXII | 32 |
XXXIII | 33 |
XXXIV | 34 |
XXXV | 35 |
XXXVI | 36 |
XXXVII | 37 |
XXXVIII | 38 |
XXXIX | 39 |
XL | 40 |
XLI | 41 |
XLII | 42 |
XLIII | 43 |
XLIV | 44 |
XLV | 45 |
XLVI | 46 |
XLVII | 47 |
XLVIII | 48 |
XLIX | 49 |
L | 50 |
LI | 51 |
LII | 52 |
LIII | 53 |
LIV | 54 |
LV | 55 |
LVI | 56 |
LVII | 57 |
LVIII | 58 |
LIX | 59 |
LX | 60 |
LXI | 61 |
LXII | 62 |
LXIII | 63 |
LXIV | 64 |
LXV | 65 |
LXVI | 66 |
LXVII | 67 |
LXVIII | 68 |
LXIX | 69 |
LXX | 70 |
LXXI | 71 |
LXXII | 72 |
LXXIII | 73 |
LXXIV | 74 |
LXXV | 75 |
LXXVI | 76 |
LXXVII | 77 |
LXXVIII | 78 |
LXXIX | 79 |
LXXX | 80 |
LXXXI | 81 |
LXXXII | 82 |
LXXXIII | 83 |
LXXXIV | 84 |
LXXXV | 85 |
LXXXVI | 86 |
LXXXVII | 87 |
LXXXVIII | 88 |
LXXXIX | 89 |
XC | 90 |
XCI | 91 |
XCII | 92 |
XCIII | 93 |
XCIV | 94 |
XCV | 95 |
XCVI | 96 |
XCVII | 97 |
XCVIII | 98 |
XCIX | 99 |
C | 100 |