Czy Twoja praca została sprawdzona pod kątem plagiatu? Powinna!

Przedstawiciele środowisk naukowych, a szczególnie uczelni wyższych, robią wszystko, aby – pomimo oczywistych trudności – zapewnić odpowiedni poziom i jakość kształcenia. Wraz z upowszechnieniem się studiów wyższych jednym z najbardziej palących wyzwań, z którym trwa walka na wielu frontach, stało się plagiatowanie.

Obecnie praktycznie każdy wykładowca, pracownik naukowy i student powinni być świadomi obowiązujących przepisów o prawach autorskich, szczególnie w odniesieniu do plagiatów. Osiąga się to dzięki podpisywanym obowiązkowo deklaracjom uczciwości, jak również tworząc różnego rodzaju wytyczne i dokumenty. Już w 2001 roku opublikowano „Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych”, opracowane przez Komitet Etyki w Nauce Polskiej Akademii Nauk. W rozdziale drugim zatytułowanym „Pracownik nauki jako twórca” cały ustęp został poświęcony zakazowi nieuprawnionego wykorzystywania oraz cytowania prac innych naukowców – niezależnie od formy pozyskania tych prac (publikacja naukowa, korespondencja, rozmowa, rękopis). Później (w 2012 roku), między innymi na bazie wspomnianego dokumentu, został stworzony przez Komisję do spraw etyki w nauce „Kodeks Etyki Pracownika Naukowego”, również opublikowany przez PAN.

Dzięki proaktywnym działaniom edukacyjnym i legislacyjnym liczba oszustw akademickich w Polsce spada, chociaż nadal zbyt wiele tego typu przypadków jest ujawnianych. Trzeba mieć świadomość, że winni plagiatów mogą ponieść przykre konsekwencje: od akademickich (negatywna ocena, odebranie tytułu lub stopnia naukowego, wydalenie z uczelni etc.) przez odszkodowawcze, aż po karne. Pomimo tego, bazując na danych z analizowanych dokumentów, Antyplagiat online plag.pl wskazuje, iż w roku 2016 prawie co piąta przesłana w Polsce praca (17,96%) stanowiła plagiat, podczas gdy rok później – 16,30%. W tym samym czasie w Czechach ten wskaźnik wynosił (odpowiednio) 12,03% w roku 2016 i 10,69% w 2017 roku.

Aby dogonić wskaźniki w innych krajach powinniśmy robić więcej. Arturas Vinckevicius i Chorst Klaus – twórcy systemu antyplagiatowego plag.pl – oceniają: „W poszczególnych instytucjach standardy prawidłowego stosowania cytatów mogą się różnić (najczęściej stosowane to: MLA, APA, CMS). Niezbędne jest więc prowadzenie warsztatów dla studentów, w trakcie których poznają rodzaje plagiatów i dowiedzą się, że ich prace są sprawdzane przez systemy antyplagiatowe. Powinni zrozumieć, że plagiaty w instytucjach nie będą tolerowane.” „Gdyby studenci byli zachęcani do samodzielnego wykorzystywania narzędzi antyplagiatowych, procent nieoryginalnych prac byłby dużo niższy” – dodają.

Czasy, kiedy wykładowcy ręcznie sprawdzali otrzymywane prace pod kątem plagiatów, np. kopiując i wklejając całe zdania do wyszukiwarki internetowej, bezpowrotnie minęły. Zautomatyzowane narzędzia weryfikujące oryginalność dokumentów stanowią obecnie najlepszy sposób upewniania się, iż kontrolowane teksty spełniają wymagania określone przez daną instytucję. Jednym z takich narzędzi jest antyplagiat online plag.pl, który dzięki porównywaniu dokumentów z ponad 14 miliardami stron internetowych, artykułów, książek oraz czasopism, ocenia pracę poprzez tzw. wynik podobieństwa i wynik ryzyka popełnienia plagiatu, jednocześnie identyfikując i wyróżniając zastosowane parafrazy, nieprawidłowe cytaty oraz dopasowania tekstu – niezależnie od języka.

Otrzymane informacje mogą być użyte nie tylko do oceny przedstawionej pracy, ale już na etapie jej tworzenia – do poprawienia ewentualnych błędów oraz wyeliminowania potencjalnych plagiatów. System antyplagiatowy nie jest więc narzędziem „jedynie” kontrolnym, ale powinien być traktowany przez studentów jako wsparcie na etapie tworzenia dokumentów. Dzięki niemu mogą uniknąć świadomego lub nieświadomego plagiatu, oraz wielu przykrych konsekwencji z nim związanych.